Στον θαυμαστό κόσμο του παιδικού βιβλίου | In the wonderland of children's books: Ένα ιστολόγιο για το παιδικό βιβλίο, και όχι μόνο... | A blog about children's books, and more...
Αλήθεια, παιδιά, το ξέρατε ότι ο Αίσωπος ήταν δούλος; Κι ότι πολλούς από τους μύθους του τους σκαρφίστηκε δουλεύοντας σκληρά απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ; Άραγε, πώς κατάφερε ένας δούλος να γίνει γνωστός στα πέρατα του κόσμου, να φιλοξενείται στα παλάτια των πιο σπουδαίων βασιλιάδων και να μιλάμε για αυτόν μέχρι σήμερα;
Τις απαντήσεις θα τις βρείτε στο βιβλίο αυτό, μαζί με πέντε υπέροχους μύθους του σε έμμετρη απόδοση:
Το λιοντάρι και ο ποντικός
Ο ψεύτης βοσκός
Η χελώνα και ο λαγός
Ο τζίτζικας κι ο μέρμηγκας
Ο Βοριάς και ο Ήλιος
Πέντε απίθανοι του Αισώπου μύθοι κι η ζωή του σαν παραμύθι!
Ας ξεκινήσουμε με τα τρία πράγματα που θέλετε να γνωρίζουν οι αναγνώστες σας αλλά δεν γράφονται στο βιογραφικό σας.
Πρώτον, επειδή συχνά με ρωτάνε αν/πότε θα γράψω και για ενήλικες, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι για μένα το παιδικό βιβλίο είναι ένας ολόκληρος κόσμος και όχι ένα «πρώτο στάδιο», ώστε να περάσω μετά στο «επόμενο στάδιο» της λογοτεχνίας ενηλίκων. Δεύτερον, μπήκα στον χώρο των εκδόσεων μετά την αποφοίτησή μου από το πανεπιστήμιο απαντώντας σε μια αγγελία στην εφημερίδα και ό,τι έχω πετύχει μέχρι σήμερα το έχω πετύχει χάρη στη σκληρή μου δουλειά και στη βοήθεια των συνεργατών μου. Τρίτον, απολάμβανα την παιδική λογοτεχνία ως ενήλικας πολύ πριν γράψω το πρώτο μου βιβλίο για παιδιά.
Η γλώσσα είναι κομμάτι της πολλαπλής επαγγελματικής ιδιότητάς σας. Συγγραφέας, δημοσιογράφος, μεταφράστρια, επιμελήτρια κειμένων. Έχοντας μια ευρύτερη οπτική στα θέματα έκφρασης και λόγου, ποιες είναι οι παρατηρήσεις σας για τη γλώσσα των παιδικών βιβλίων σήμερα;
Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν δημιουργοί που δείχνουν ιδιαίτερη φροντίδα τόσο στο θέμα του βιβλίου τους όσο και στη γλωσσική εκφορά του, καταφέρνοντας να δώσουν βιβλία που κεντρίζουν το ενδιαφέρον των παιδιών, τα ψυχαγωγούν και, παράλληλα, βοηθούν στη γλωσσική κι αισθητική τους καλλιέργεια. Υπάρχουν και άλλοι που προσεγγίζουν το θέμα της γλωσσικής έκφρασης πιο πρόχειρα – διάβασα, λόγου χάρη, σε πρόσφατο εικονογραφημένο βιβλίο μυθολογίας Ελληνίδας συγγραφέα την έκφραση «επιστρέφω πίσω» δύο φορές σε μία παράγραφο. Αν πει μετά ένα παιδί «επιστρέφω πίσω», θα μας αρέσει; Είναι μεγάλη ευθύνη ν’ απευθυνόμαστε σε παιδιά και δυστυχώς κυκλοφορούν αρκετά βιβλία γραμμένα ή μεταφρασμένα πρόχειρα, με γλώσσα όχι απλή αλλά απλοϊκή, όχι γλυκιά αλλά γλυκερή.
Χρόνια τώρα γράφετε με επιτυχία ιστορίες που απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Τι είναι αυτό που σας ελκύει στο συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό;
Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο δύσκολο είναι να κοιτάξεις τον κόσμο μέσ’ από τα δικά του μάτια, τόσο πιο δύσκολο είναι να το προσεγγίσεις μέσα από τις δικές του αλήθειες, φωτίζοντάς τες όμως από άλλες οπτικές γωνίες. Να το κάνεις να νιώσει με το βιβλίο σου ότι έχει έναν φίλο, που μπορεί να περάσει καλά μαζί του, να γελάσει, να ανακαλύψει, να καταλάβει, να ξεχαστεί, να συγκινηθεί. Κι επίσης, να το κάνεις να νιώσει ότι έχει έναν σύμμαχο στο θέμα που τυχόν αντιμετωπίζει – προσκόλληση σε ένα αγαπημένο αντικείμενο, εξάρτηση από την πιπίλα, δυσκολία να περάσει από το στάδιο της πάνας στη χρήση του γιογιό, νυχτερινή ανασφάλεια, απροθυμία ν’ ακολουθήσει τους κανόνες της ατομικής υγιεινής… Ρωτάτε όμως τι με ελκύει στο συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό. Μα η έλξη που μου ασκούν τα παιδιά δεν εξαντλείται στη φράση αυτή, τα παιδιά δηλαδή δεν τα βλέπω σαν αναγνωστικό κοινό. Απολαμβάνω ούτως ή άλλως να παίζω, να μιλάω, να περνάω χρόνο μαζί τους – είτε με τις κόρες μου, όταν ήταν σε αυτές τις ηλικίες, είτε με τα ανίψια μου, είτε με παιδιά φίλων και συγγενών. Έτσι ήμουν πολύ πριν γίνω συγγραφέας, έτσι είμαι ακόμη.
Πώς χτίζονται οι ιστορίες σας και ποιος είναι ο δικός σας συνδετικός αρμός που συνδέει τις θεματικές σας; Πώς έρχονται οι ιδέες και πώς εξελίσσονται;
Οι ιδέες έρχονται από κάτι που θα πέσει στην αντίληψή μου και θα με προβληματίσει – για παράδειγμα, ετοιμάζαμε κάποτε το πάρτι γενεθλίων της μιας κόρης μου και μου είπε για μια συμμαθήτριά της: «Όχι, αυτή να μην την καλέσουμε, δεν είμαστε φίλες». «Γιατί δεν είστε φίλες, τι έγινε;» «Τίποτα. Έτσι απλά, δεν είμαστε». Αυτό το «έτσι απλά» με στενοχώρησε, γιατί δεν είναι τόσο απλό να κλείνεις έξω απ’ τη ζωή σου έναν άνθρωπο χωρίς να έχει συμβεί κάτι, χωρίς να του δώσεις μια ευκαιρία. Με την αφορμή αυτή, έγραψα το βιβλίο «Διαγωνισμός φιλίας», που έχει αγγίξει πολλά παιδιά. Επίσης, η ιδέα μπορεί να έρθει από κάτι που απασχολεί ένα παιδί του περιβάλλοντός μου, από κάτι που θα δω ή θ’ ακούσω στον δρόμο, οτιδήποτε. Αυτό θα δουλευτεί μέσα μου και, την κατάλληλη στιγμή, θα ζητήσει να βγει. Υπάρχουν βιβλία που γράφονταν χρόνια μέσα μου, όπως το «Οι γονείς μου», άλλα που δημιουργήθηκαν από μία και μόνη αφορμή. Ο συνδετικός αρμός είναι η αγάπη για τη δημιουργία και για την επικοινωνία με τα παιδιά.
Τα βιβλία σας «Μια τρελή τρελή αλφαβήτα» και «Ένα τρελό τρελό αριθμητάρι» ήρθαν να ταρακουνήσουν τα γαλήνια νερά της παιδικής λογοτεχνίας στην εργογραφία που αφορά στα βασικά γνωστικά εργαλεία των παιδιών. Πώς φτάσατε σε τούτη την τόσο θαυμαστή λύση; Είναι το μέτρο, οι ανατροπές του λόγου, τα τραγούδια και οι μουσικές;
Κοιτάξτε, η αρχή έγινε με την «Τρελή τρελή ΑΒ». Ήθελα να δώσω στα παιδιά έναν ξεχωριστό και διασκεδαστικό τρόπο να μάθουν την αλφαβήτα, οπότε σκαρφίστηκα διαφορετικούς χαρακτήρες για κάθε γράμμα: το Άλφα είναι το ατακτούλι μας, που όλο πάει κάπου και τρυπώνει, το Βήτα το βιαστικό, που βιάζεται να πάει βόλτα, το Γάμα ακούει διαρκώς την κοιλιά του να γουργουρίζει, το Δέλτα είναι το διαβαστερό, που του αρέσει να δείχνει τα βιβλία του… Έτσι, έγραψα 24 ποιήματα των 16 στίχων, όπου σε κάθε στίχο το αντίστοιχο γράμμα αναφέρεται τουλάχιστον μία φορά. Η συλλογή τελειώνει με το 25ο ποίημα, πάλι 16 στίχων, όπου τα γράμματα μαζεύονται χαρούμενα όλα μαζί με αλφαβητική σειρά. Όπως καταλαβαίνετε, δεν ήταν εύκολη η δημιουργία, χωρίς εκπτώσεις στο νόημα και στον ρυθμό, αλλά δούλευα το κείμενο μόνο όταν είχα πραγματικά κέφι και έμπνευση. Η συλλογή τιμήθηκε με Έπαινο Ποίησης από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, όπου την είχα υποβάλει με ψευδώνυμο. Κατόπιν, έδειξα τη συλλογή στον μουσικό και συνθέτη Αλκιβιάδη Κωνσταντόπουλο. Του άρεσε πολύ και τον ενέπνευσε να δώσει στο κάθε γράμμα άλλο μουσικό χαρακτήρα, π.χ. το Άλφα το έκανε σε ρυθμό κάντρι, το Χι νησιώτικο, το Ήτα ρέγκε, το Ρο μπαλάντα, το Πι καλαματιανό… πρόσθεσε δηλαδή μια δημιουργική πνοή που δεν την είχα διανοηθεί γράφοντας τους στίχους. Ούτε, βέβαια, είχα διανοηθεί ποτέ ότι θα άκουγα τους στίχους μου ερμηνευμένους από τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Φοίβο Δεληβοριά, τη Σαβίνα Γιαννάτου, τον Πάνο Μουζουράκη και όλους τους άλλους εκλεκτούς καλλιτέχνες οι οποίοι συμμετέχουν στο CD που συνοδεύει το βιβλίο. Κατόπιν ανέλαβε δράση η εικονογράφος Χρύσα Σπυρίδωνος, που έκρυψε πανέξυπνα το κάθε γράμμα στην εικονογράφησή της, οπότε τα παιδιά διασκεδάζουν και προσπαθώντας να το ξετρυπώσουν σε κάθε εικόνα. Αυτό νομίζω ότι έκανε τη διαφορά στην «Τρελή τρελή ΑΒ»»: κάθε φράση, λεκτική ή μουσική, και κάθε εικόνα έχει δημιουργηθεί σε στιγμές έμπνευσης και με πολύ μεγάλη αγάπη. Το επιστέγασμα βέβαια ήταν η κυκλοφορία του βιβλίου-CD από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, που το πίστεψαν πολύ και φρόντισαν να φτάσει σε κάθε άκρη της Ελλάδας και της Κύπρου, ακόμα και σε βιβλιοπωλεία του εξωτερικού. Το «Τρελό τρελό αριθμητάρι» ήρθε ως συνέχεια, εκεί όμως δεν έδωσα σε κάθε αριθμό έναν χαρακτήρα, αλλά μια ολοκληρωμένη ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Και το «Αριθμητάρι» είναι γραμμένο σε μορφή ποιητική και μελοποιήθηκε από τον Αλκιβιάδη Κωνσταντόπουλο, ερμηνεύτηκε από σπουδαίους καλλιτέχνες –δεν μπορώ να μην αναφέρω εδώ τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, που έφυγε τόσο πρόωρα–, και αποδόθηκε εικονογραφικά με παραμυθένιο τρόπο από την Αιμιλία Κονταίου. Έχω την εντύπωση ότι όταν μια δουλειά είναι πρωτότυπη και δημιουργείται με τόση αγάπη και φροντίδα, δεν μπορεί να μην αγκαλιαστεί από το κοινό. Αγκαλιά που οδήγησε και στο «Τρελό τρελό αγρόκτημα», σε εικονογράφηση της Νίκης Λεωνίδου, που ολοκλήρωσε την «τρελή τρελή» τριλογία μας στις Εκδόσεις Ψυχογιός.
Με αφορμή το «Άτακτο βιβλίο των καλών τρόπων», τι σημαίνει ευγένεια για εσάς; Πώς διακρίνετε τη φυσική από την επίκτητη ευγένεια; Μπορεί ένα βιβλίο να καλλιεργήσει την ευγένεια στα παιδιά; Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του;
Ευγένεια δεν είναι μόνο το σύνολο των κανόνων καλής συμπεριφοράς, είναι στην ουσία ο σεβασμός που δείχνουμε στον διπλανό μας, στο περιβάλλον μας και στον ίδιο μας τον εαυτό. Από την αγωγή του καθενός φαίνεται αν η ευγένεια είναι φυσική, βγαίνει δηλαδή ως κάτι αυτονόητο στη συμπεριφορά του, ή επίπλαστη. Η επίπλαστη ευγένεια μου φαίνεται απωθητική, η αγένεια όμως είναι απαράδεκτη, εξοργιστική. Όσο για το αν καλλιεργείται η ευγένεια από ένα βιβλίο, θεωρώ ότι ναι, αλλά όχι μόνο από αυτό: το παιδί χρειάζεται κυρίως το ζωντανό παράδειγμα, αυτό ακολουθεί. Άρα σύμμαχοι του βιβλίου που θέλει να μιλήσει στο παιδί για την ευγένεια είναι οι ενήλικες που το περιβάλλουν – με την ανάγνωση, τη συζήτηση και το παράδειγμά τους, θα μεγαλώσει ένα παιδί που θα λάμπει πάντα «με τη λάμψη που μας χαρίζει η ευγένεια», για να παραφράσω λίγο την αφιέρωσή μου στο «Άτακτο βιβλίο των καλών τρόπων».
Η πανδημία του covid 19 δημιούργησε μια ρωγμή στην επαφή των συγγραφέων με το αναγνωστικό κοινό τους. Αλήθεια ή μύθος; Πώς ήταν η δική σας εμπειρία;
Υπήρξε πράγματι μια ρωγμή στην επαφή, αλλά όχι στην επικοινωνία. Όταν ανακοινώθηκε το πρώτο λοκντάουν, είχαν ήδη κλειστεί τα αεροπορικά εισιτήριά μου για Θεσσαλονίκη, όπου με περίμεναν πώς και πώς οι μαθητές ενός μεγάλου σχολείου. Τέτοιες εκδηλώσεις εννοείται ότι ματαιώθηκαν. Σιγά σιγά, όμως, που μπήκε το διαδίκτυο στην εκπαίδευση, αρχίσαμε κι εμείς οι συγγραφείς να επισκεπτόμαστε διαδικτυακά τα σχολεία. Δε λέω ότι είναι το ίδιο, αλλά είναι κάτι, είναι μια επαφή. Ούτως ή άλλως, εγώ και προ πανδημίας επισκεπτόμουν σχολεία διαδικτυακά – είτε σε μέρη μακριά από την Αθήνα, είτε και σε συνοικίες πολύ μακρινές από τη βάση μου, αφού εργάζομαι και δεν είναι εύκολο να αφιερώσω πολλές ώρες στο πηγαινέλα.
Ακολουθείτε κάποια συγκεκριμένη ρουτίνα συγγραφής; Ποιους εμπιστεύεστε για να διαβάσουν πρώτοι τα κείμενά σας;
Όχι, δεν ακολουθώ κάποιο πρόγραμμα ως προς τη συγγραφή. Θεωρώ ότι, στο παιδικό βιβλίο, αν πεις στον εαυτό σου: «Τώρα κάτσε γράψε», το έχεις χάσει το παιχνίδι. Στην περίπτωσή μου, πάντως, αυτό ισχύει. Ναι, αν καθίσεις, μπορείς πάντα κάτι να γράψεις – μπορείς όμως να γράψεις κάτι πραγματικά καλό αν δεν είσαι στην κατάλληλη ψυχική διάθεση, αν δεν έχει ζυμωθεί το θέμα μέσα σου, αν δεν έχει γεμίσει το μυαλό σου εικόνες; Όχι. Περνάνε πολλοί μήνες που δε γράφω ούτε μία φράση, ωστόσο διάφορες ιστορίες ή καταστάσεις ζυμώνονται μέσα μου και νιώθω πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να επιχειρήσω μια πρώτη προσέγγιση. Όσο για τους πρώτους αναγνώστες μου, είναι τρεις πολύ αυστηροί κριτές: οι κόρες και ο σύζυγός μου.
Λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο και τα μελλοντικά σας σχέδια;
Το τελευταίο μου βιβλίο είναι «Ο Αίσωπος και οι μύθοι του» από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, σε εικονογράφηση της Χρύσας Σπυρίδωνος. Συζητώντας με τα παιδιά για διάφορα θέματα όλα αυτά τα χρόνια, διαπίστωσα ότι ενώ το όνομα του Αισώπου τούς είναι γνωστό, όπως και κάποιοι μύθοι του, τα παιδιά –και πολλοί μεγάλοι– δε γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για το ποιος ήταν ο Αίσωπος και πώς από δούλος που δεν είχε στον ήλιο μοίρα κατόρθωσε να γίνει εκλεκτός προσκεκλημένος των πιο ισχυρών βασιλιάδων της εποχής. Έτσι, λοιπόν, αποφάσισα να γράψω την ιστορία του σαν παραμύθι και ν’ αποδώσω έμμετρα πέντε διαλεχτούς μύθους του: «Το λιοντάρι και ο ποντικός», «Ο ψεύτης βοσκός», «Η χελώνα και ο λαγός», «Ο τζίτζικας κι ο μέρμηγκας», «Ο Βοριάς και ο Ήλιος». Το βιβλίο αυτό εύχομαι να φέρει πρώτα τον Αίσωπο κι ύστερα εμένα ακόμα πιο κοντά στην παιδική καρδιά.
Μια ευχή για τους αναγνώστες σας!
Να σφύζουν πάντα από υγεία και να λάμπουν από ευγένεια κι ευτυχία!
Ο Καραγκιόζης βάζει τα γιορτινά του και παρέα με τα Κολλητήρια υποδέχονται τα Χριστούγεννα. Τι δώρα θα πάρει η φέτος η ξυπόλυτη οικογένεια; Ο Μπαρμπα-Γιώργος, ο Μορφονιός, ο Σταύρακας, ο Νιόνιος και όλοι οι αγαπημένοι ήρωες του θεάτρου σκιών περνάνε από τη σκηνή και τραγουδάνε παραδοσιακά κάλαντα από όλη την Ελλάδα με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής - μπροστά και πίσω από το πανί.
Ο Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος, γνωστός για το πολύπλευρο ταλέντο του και την πληθωρική προσωπικότητά του, παίρνει θέση πίσω από τον μπερντέ και στον ρόλο του καραγκιοζοπαίχτη σας περιμένει στην «παράγκα» του: στην ανακαινισμένη Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ωδείου του στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας. Γνωστός για την ικανότητά του να παίζει πολλά όργανα, τη συνεργασία του με καταξιωμένους καλλιτέχνες ως μουσικός, τραγουδιστής, τραγουδοποιός και ηθοποιός, αλλά και το ανήσυχο πνεύμα του, φέτος έχει στήσει τον δικό του Θίασο Σκιών με φρέσκια και δημιουργική ματιά.
Στο «Χριστουγεννιάτικο δώρο του Καραγκιόζη» θα φορέσουμε όλοι την εορταστική μας διάθεση, θα τραγουδήσουμε παρέα με τους αγαπημένους ήρωες της λαϊκής μας παράδοσης, θα γελάσουμε, θα γνωρίσουμε κάλαντα, ήθη και έθιμα απ’ όλη την Ελλάδα, αλλά και θα προβληματιστούμε για έννοιες όπως: το μήνυμα των Χριστουγέννων, το έθιμο των δώρων και την αξία της φιλίας και της οικογένειας.
Η παράσταση φιλοξενείται στην ανακαινισμένη Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ωδείου «Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος» στην Κεντρική Πλατεία Μαρκοπούλου Μεσογαίας. Ο χώρος αυτός φιλοδοξεί να γίνει ένα αποκεντρωμένο εναλλακτικό στέκι μουσικής, θεάτρου και πολιτισμού.
Μετά τη θεατρική μεταφορά του Παίκτη του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, που σημείωσε μεγάλη επιτυχία και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις (μπορείτε να διαβάσετε σημείωμά μας για την παράσταση εδώ), η ομάδα Gaff επανέρχεται στη σκηνή του Θεάτρου 104 με ένα ακόμη λογοτεχνικό έργο: την Πανούκλα του Αλμπέρ Καμί, σε σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη.
O Καμί (1913-1960, Νόμπελ Λογοτεχνίας 1957) έγραψε το μυθιστόρημά του Η πανούκλα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συγκεκριμένα το 1947 – σημειωτέον ότι, στα χρόνια της κατοχής της Γαλλίας από τους Γερμανούς, είχε λάβει μέρος στην Αντίσταση. Η βαρβαρότητα του πολέμου, βέβαια, τον είχε στιγματίσει από την παιδική του ηλικία, αφού ο πατέρας του έχασε τη ζωή του στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο· μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου όμως η Ευρώπη ήρθε αντιμέτωπη και με τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης, που περνά στο έργο του. Ο Καμί, επιτυχημένος και ως θεατρικός συγγραφέας –Καλιγούλας (1945), Οι δίκαιοι (1949)– και άνθρωπος του θεάτρου –ιδρυτής του «Théâtre du Travail» (1935), για το οποίο εργάστηκε ως σκηνοθέτης, διασκευαστής, ηθοποιός και θεωρητικός– στην Πανούκλα ενσωματώνει πολλά στοιχεία θεατρικής γραφής, τα οποία άντλησαν και αξιοποίησαν στο έπακρο η Σοφία Καραγιάννη και ο Μιχάλης Βραζιτούλης, που υπογράφουν τη μετάφραση και τη δραματουργική επεξεργασία του κειμένου.
Σύμφωνα με την υπόθεση, η ζωή των κατοίκων μιας πόλης (στο βιβλίο, ο λόγος γίνεται για το Οράν της Αλγερίας) αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, όταν οι αρουραίοι αρχίζουν να βγαίνουν ημιθανείς από τους υπονόμους και η πανούκλα μεταδίδεται με ανεξέλεγκτο ρυθμό στους ανθρώπους. Αφηγητής της ιστορίας ο γιατρός Ριέ, που καταγράφει το χρονικό της επιδημίας. Στη σκηνή του θεάτρου, ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης με λευκή ιατρική ποδιά κι ένα κασετοφωνάκι στο χέρι προχωρά σε ημερολογιακή καταγραφή των γεγονότων, από τη στιγμή που βλέπει έναν ψόφιο αρουραίο στο κεφαλόσκαλο της πολυκατοικίας όπου μένει. Ο κύριος Μισέλ, ο θυρωρός, διατείνεται ότι κάποιος φαρσέρ έχει βάλει το χεράκι του. Ακόμα κι όταν οι ψόφιοι αρουραίοι πληθαίνουν, ο θυρωρός δε θέλει να παραδεχτεί την αλήθεια – η πρώτη από πολλές ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση, για όσους αμφισβητούν την κρισιμότητα της πανδημίας του κορονοϊού.
Απέναντι από το γραφείο του γιατρού υπάρχει στο σκηνικό μια μεγάλη ποντικότρυπα, απ’ όπου μπαινοβγαίνουν τα υπόλοιπα πρόσωπα του έργου: ο Δημήτρης Μαμιός ως Αγγελιαφόρος της αρρώστιας ή προσωποποίηση της Πανούκλας και ο Κωνσταντίνος Πασσάς ως προσωποποίηση της Πόλης, μέσα από τα διάφορα πρόσωπα που υποδύεται. «Για να γνωρίσεις μια πόλη, πρέπει να δεις πώς οι άνθρωποί της δουλεύουν, ερωτεύονται, πεθαίνουν», δηλώνει ο γιατρός Ριέ. Τώρα όμως η πόλη αλλάζει, φτάνει στο σημείο να κλείσει τις πύλες της για να μην εξαπλωθεί η πανούκλα, εγκλωβίζοντας και όσους ξένους έτυχε να βρεθούν εκεί: «Τώρα πια είστε όλοι από δω», σαν να τους λέει διά στόματος Ριέ, διότι πράγματι η μοίρα είναι κοινή απέναντι σε μια τέτοια καταστροφή. Κι έτσι τώρα οι άνθρωποι της πόλης δεν δουλεύουν πια, δεν ερωτεύονται πια και οι ετοιμοθάνατοι είναι τελείως μόνοι, αφήνοντας τους δικούς τους με τις τύψεις: «Έπρεπε να σε προσέχω περισσότερο». Άλλοι όμως, όπως πριν και όπως πάντα, συνεχίζουν να μιλούν για μπίζνες έξω από τα σπίτια που βρίσκονται σε καραντίνα, έξω από τα δωμάτια όπου οι άνθρωποι ψυχομαχούν.
«Ακόμα και μπροστά στην καταστροφή, η βλακεία είναι ανθεκτική», λέει ο Καμί διά στόματος Ριέ. Άλλη μια δήλωση που μας θυμίζει όσα ζούμε σήμερα.
«Η αγκαλιά της γης άνοιξε για να υποδεχτεί πτώματα. Και ο φόβος διαδέχτηκε τον ύπνο» συνεχίζει την καταγραφή του ο Ριέ και η απόγνωση της πόλης προκαλεί έκσταση στον Αγγελιαφόρο της αρρώστιας, μια γκροτέσκα φιγούρα ποντικού με παρανοϊκό βλέμμα. «You are my sunshine…» τραγουδάει ανέμελα και χαιρέκακα, σκορπώντας γύρω του την οδύνη. Κι η χαρά του είναι διπλή, όταν βρίσκει συμμάχους: από τη μια την Εξουσία, στο πρόσωπο του νομάρχη, που δεν ακούει τη συμβουλή του γιατρού κι αργεί να δώσει εντολή για τα κατάλληλα μέτρα ώστε ν’ αποφευχθεί η εξάπλωση της πανούκλας, από φόβο για την πολιτική σταδιοδρομία του. Από την άλλη, σύμμαχοι της πανούκλας γίνονται οι κάτοικοι της πόλης που ακόμη δε θέλουν να πιστέψουν αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους. Ο παρακάτω διάλογος ακούγεται σε διάφορες παραλλαγές: «Τα έμαθες τα νέα για τον τάδε…; Πέθανε». «Ε, δεν ήταν και κανένας καρδαμωμένος». Ο ένας είχε πρόβλημα με τα πνευμόνια του, η άλλη ήταν αλλεργική, ο άλλος δεν ήταν καρδαμωμένος – η πανούκλα απούσα από τις συζητήσεις τους. «Ακόμα και μπροστά στην καταστροφή, η βλακεία είναι ανθεκτική», λέει ο Καμί διά στόματος Ριέ. Άλλη μια δήλωση που μας θυμίζει όσα ζούμε σήμερα.
Φτάνει όμως η ώρα που οι νεκροί είναι τόσοι, ώστε δύσκολα μπορεί κανείς ν’ αμφισβητήσει την αλήθεια. Κι ενώ στην αρχή του έργου κάθε νεκρός/ή υποδηλωνόταν μ’ ένα ζευγάρι παπούτσια, που ο γιατρός τοποθετούσε προβληματισμένος στη σκηνή, φτάνει η στιγμή που τα παπούτσια είναι τόσα ώστε καταφθάνουν μέσα σε τσουβάλια. Και η σκηνή γεμίζει άδεια παπούτσια. Κι αν σε δεύτερο επίπεδο η πανούκλα που πέφτει στην πόλη συμβολίζει τον πόλεμο, τα ζευγάρια αυτά των παπουτσιών δεν μπορεί παρά να παραπέμπουν στα χιλιάδες παπούτσια που βρήκαν οι Σοβιετικοί μπαίνοντας στο Άουσβιτς κι εκτίθενται σήμερα στο μουσείο του.
Οι διάφοροι χαρακτήρες που παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας τηρούν διαφορετική στάση απέναντι στην πανούκλα. Ο εφημέριος Πανελού θεωρεί ότι η Θεία οργή χτύπησε την πόρτα των ανθρώπων επειδή το άξιζαν, ότι η Θεία βούληση δεν σφάλλει και ότι οι δίκαιοι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν. Ώσπου πεθαίνει από πανούκλα μέσα σε φριχτούς πόνους ένα παιδί. Εκεί βλέπουμε ότι η πίστη του κλονίζεται, ενώ η αθεΐα του γιατρού Ριέ είναι ανυποχώρητη: «Όσο χρειάζεται να γιατρεύω αρρώστους, δεν πιστεύω σ’ έναν παντοδύναμο, καλόβουλο Θεό». Κι η μουσική αλλάζει για πολλοστή φορά: «Ήταν ένα μικρό καράβι…» τραγουδάει με τον παρανοϊκό του τρόπο ο Αγγελιαφόρος της αρρώστιας.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι η μουσικός Ευσταθία Λαγιόκαπα με το ακορντεόν της βρισκόταν επί σκηνής σε όλη τη διάρκεια της παράστασης συνοδεύοντας θαυμάσια τη δράση, άλλοτε βοηθώντας τον Αγγελιαφόρο της αρρώστιας στο ξεφάντωμά του, άλλοτε υπογραμμίζοντας τη δραματικότητα της κατάστασης με μελαγχολικές μελωδίες, σε μουσική του Στάθη Δρογώση. Όλα τα πρόσωπα του έργου αλληλεπιδρούν αρμονικά με τη μουσική. Μάλιστα, είναι συγκλονιστική η στιγμή όπου ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης, εξαντλημένος από την υπεράνθρωπη προσπάθειά του εναντίον της επιδημίας, στρέφεται προς τη μουσικό με βλέμμα αλλοπαρμένο, παραγκωνίζει τον Αγγελιαφόρο της αρρώστιας και γίνεται αυτός ο μαέστρος που δίνει τον ρυθμό.
Για να επιστρέψουμε στην υπόθεση, από τις 16 Απριλίου που αρχίζουν οι καταγραφές του γιατρού, φτάνουμε στον Οκτώβριο, όταν η πόλη έχει πια γονατίσει. «Γιατί σκορπάτε σαν τα ποντίκια; Ε, βέβαια, πανούκλα στη σκηνή, το ανθρώπινο θέατρο καταρρέει!» ουρλιάζει εκστασιασμένος ο Αγγελιαφόρος της αρρώστιας, που βρίσκει σθεναρή αντίσταση από τον γιατρό και όσους τίθενται στο πλευρό του για να βοηθήσουν τους ασθενείς, κι ας μην έχουν ιατρικές γνώσεις. Όπως ο δημοσιογράφος Ραμπέρ, ο ιδεαλιστής Ταρού και ο εφημέριος Πανελού, στον οποίον ο γιατρός Ριέ λέει: «Ας δουλέψουμε γι’ αυτό που μας ενώνει, χωρίς βλασφημίες, χωρίς προσευχές».
Δεκέμβριος πια και η πόλη είναι για τα καλά αντιμέτωπη με τη μοναξιά, τον φόβο, την τρέλα και τον θάνατο. Οι γιατροί εναποθέτουν τις ελπίδες τους στο κρύο (στην εποχή μας, κάποιοι εναπόθεταν αρχικά τις ελπίδες τους στη ζέστη του καλοκαιριού για τον κορονοϊό), η σκηνή γεμίζει ζευγάρια με παπούτσια, ο Αγγελιαφόρος της αρρώστιας παραληρεί. Τον Ιανουάριο ο νέος ορός που δοκιμάζεται δείχνει επιτέλους αποτελεσματικός, οι αριθμοί των νεκρών μειώνονται και ο γιατρός Ριέ πιάνεται στα χέρια επί σκηνής με τον Αγγελιαφόρο της αρρώστιας, ο οποίος δεν απογοητεύεται: «Ακόμα και οι θεοί ξεκουράζονται μετά το μέγα έργο!» αναφωνεί.
Η κατάληξη του έργου είναι γνωστή: η ιατρική κατανικά την πανούκλα, οι άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους και η πόλη επιστρέφει πανηγυρίζοντας στον προηγούμενο ρυθμό της. Στη θεατρική σκηνή, ο γιατρός Ριέ χτίζει την ποντικότρυπα με τα παπούτσια των νεκρών γονατιστός, σαν να κλίνει το γόνυ στα θύματα για τον άδικο, ίσως και αδικαίωτο, θάνατό τους. Όπως νιώθουμε κι εμείς ως θεατές ότι κλίνουμε το γόνυ στα θύματα, στους γιατρούς, σε όσους δίνουν την όποια μάχη με αυταπάρνηση και αλληλεγγύη για το κοινό καλό.
Εξαιρετικό το εύρημα της προσωποποίησης της Πανούκλας μέσω του Αγγελιαφόρου της αρρώστιας, αλλά και δύσκολο στην πραγματοποίησή του – υποστηρίχτηκε άψογα από το πλούσιο ταλέντο του Δημήτρη Μαμιού. Υπέροχος και ο Κωνσταντίνος Πασσάς, που κυριολεκτικά μεταμορφώνεται κάθε φορά που εμφανίζεται μέσα από την ποντικότρυπα. Στιβαρός στον ρόλο του ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης, μας δείχνει όλες τις πλευρές του Ριέ που, εκτός από καταρτισμένος γιατρός, είναι αφοσιωμένος σύζυγος, πιστός φίλος, σκεπτόμενος πολίτης. Όσοι και όσες παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια τη σκηνοθετική πορεία της Σοφίας Καραγιάννη, ποτέ δεν περιμένουμε τίποτα λιγότερο απ’ ό,τι βλέπουμε κι όμως πάντα απολαμβάνουμε πολύ περισσότερα απ’ ό,τι περιμέναμε.
Για την είσοδό τους στην παράσταση οι θεατές πρέπει να επιδεικνύουν είτε πιστοποιητικό πλήρους εμβολιασμού είτε πιστοποιητικό νόσησης. Το Θέατρο τηρεί όλους τους ισχύοντες κανόνες προστασίας από την εξάπλωση του COVID-19. Η τήρηση των ατομικών μέτρων προστασίας των θεατών είναι υποχρεωτική κατά την προσέλευσή τους και κατά την παραμονή τους στον χώρο του Θεάτρου.
Ο Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος είναι γνωστός για το πολύπλευρο ταλέντο του, την ικανότητά του να παίζει πολλά όργανα –εξ ου και ο χαρακτηρισμός «Άνθρωπος-Ορχήστρα»– και τη συνεργασία του με καταξιωμένους καλλιτέχνες ως μουσικός, τραγουδιστής, τραγουδοποιός και ηθοποιός. Πνεύμα δημιουργικό και ανήσυχο, φέτος τον χειμώνα στήνει τον δικό του Θίασο Σκιών και ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα με έναν εξίσου πληθωρικό και σαρωτικό λαϊκό ήρωα: τον Καραγκιόζη!
Στην παράσταση «Ο Καραγκιόζης στο Ωδείο», ο Καραγκιόζης καλείται να στήσει –τι άλλο;– ένα Ωδείο και ο Αλκιβιάδης βρίσκει την ευκαιρία να παρουσιάσει τα μουσικά όργανα μέσα από τους αγαπημένους ήρωες της λαϊκής μας παράδοσης με ζωντανή μουσική και φρέσκια ματιά. Ο μπαρμπα-Γιώργος, ο Μορφονιός, ο Νιόνιος, ο Σταύρακας και τα Κολλητήρια, όλοι θέλουν να συμμετέχουν και να διδάξουν κι αυτοί στο ασυνήθιστο αυτό Ωδείο, καταλήγοντας να τραγουδάνε όλοι μαζί: παιδιά, γονείς και φιγούρες σαν μια παρέα.
Η συνέντευξή μου στην Έλενα Νταβλαμάνου για την εφημερίδα "Ταχυδρόμος" της Θεσσαλίας, την Κυριακή 26-09-21, με αφορμή το βιβλίο "Πού είσαι;" έχει αναρτηθεί και στο διαδίκτυο. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, σε εικονογράφηση του Γιάννη Σκουλούδη. Μπορείτε να διαβάσετε τη συνέντευξη εδώ:
Κυριακή με εκδρομή στο Μαρκόπουλο την Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2021! "Μια τρελή τρελή ΑΒ" με αγαπημένους υπερταλαντούχους φίλους επί σκηνής -Λευτέρης Ελευθερίου, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος, Οδυσσέας Κωνσταντόπουλος- και στη διπλανή μου θέση - Μάκης Τσίτας! :)
Θερμές ευχαριστίες στις φίλες και στους φίλους που μας τίμησαν σήμερα με την παρουσία τους! Οι παραστάσεις συνεχίζονται τις επόμενες Κυριακές του Οκτωβρίου, στις 12 το μεσημέρι, στο Ωδείο Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος!
Το Κέντρο Διοτίμα σάς προσκαλεί το Σάββατο 9/10, 18.45-19.45, στη συζήτηση "20 ερωτήσεις και απαντήσεις για τη γυναικοκτονία: Μια συζήτηση με το κοινό", που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Strong me στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων (ΑΙΘΟΥΣΑ 1).
Η υπεύθυνη Συνηγορίας του Κέντρου Διοτίμα, Άννα Βουγιούκα, και η συντονίστρια των Νομικών Υπηρεσιών, Μαρία Αποστολάκη, θα κάνουν έναν ανοιχτό διάλογο με το κοινό για την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας. Ετοιμάστε τις ερωτήσεις σας και ελάτε!
Αναζητήστε μας στο χώρο του Φεστιβάλ καθημερινά (12-7μμ) για να πάρετε πληροφορίες και υλικό.
Update: Μετά τα συνεχόμενα sold out, παράταση παραστάσεων και τις Κυριακές του Νοεμβρίου!
Update2: Και του Δεκεμβρίου!
Γνωστός ως «Άνθρωπος-Ορχήστρα» για την ικανότητά του να παίζει πολλά μουσικά όργανα, ο Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος θα υποδεχτεί φέτος όσους αγαπάνε τη μουσική, το θέατρο και τις τέχνες σε έναν χώρο δικής του «έμπνευσης», που καθρεφτίζει την πληθωρική του προσωπικότητα: Παιδικές παραστάσεις, θέατρο σκιών, μουσικές βραδιές και θεατρικές παραστάσεις θα περιμένουν φέτος μικρούς και μεγάλους στην ανακαινισμένη Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ωδείου «Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος» στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας.
Το παιδικό πρόγραμμα εγκαινιάζεται τον Οκτώβριο με τη μουσική παράσταση: «Μια τρελή τρελή ΑΒ με τον Άνθρωπο-Ορχήστρα» για τέσσερις Κυριακές: 10, 17, 24, 31 Οκτωβρίου. Ο Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος ως Άνθρωπος-Ορχήστρα υποδέχεται τον πολυτάλαντο δημοφιλή ηθοποιό Λευτέρη Ελευθερίου ως Αλφαβητούλη, έναν απίθανο χαρακτήρα που αναζητά τον πιο μελωδικό τρόπο για να μάθει τα γράμματα της Αλφαβήτας και τα μυστικά τους. Ο Αλκιβιάδης φορτώνεται τα μουσικά του όργανα και παρέα με τον Λευτέρη μετατρέπουν κάθε γράμμα της Αλφαβήτας σε νότες, ιστορίες, τραγούδι και ρυθμό. Πιστοί τους σύμμαχοι και βοηθοί: τα παιδιά που παρακολουθούν και συμμετέχουν ενεργά στη δράση του έργου!
Η παράσταση βασίζεται στο βραβευμένο βιβλίο Μια τρελή τρελή ΑΒ της Ράνιας Μπουμπουρή, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, σε εικονογράφηση της Χρύσας Σπυρίδωνος, και συγκαταλέγεται στα μπεστ σέλερ της παιδικής λογοτεχνίας.
Η παράσταση μπορεί να συναντήσει τα παιδιά και στο σχολικό τους περιβάλλον. Υποδεχόμαστε σχολεία ή τάξεις σχολείων και ταξιδεύουμε στα σχολεία κατόπιν συνεννόησης με τους αρμόδιους φορείς και εκπροσώπους. Τηλ. επικοινωνίας: 6977.255788
ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
Ωδείο Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος
Κεντρική Πλατεία Μαρκοπούλου, ΤΚ 19003
Τηλ.: 22990.40906, 6977.255788
Πώληση εισιτηρίων αποκλειστικά online στο Viva.gr:
Ο χώρος λειτουργεί ως COVID-FREE (αμιγής) και εναρμονίζεται με την Απόφαση του ΥΠ.ΠΟ.Α. 14/9/2021 Α.Π. 434736. Για την είσοδό τους στην παράσταση οι θεατές άνω των 12 ετών πρέπει να επιδεικνύουν πιστοποιητικό πλήρους εμβολιασμού είτε πιστοποιητικό νόσησης και κάτω των 12 ετών Δήλωση Αρνητικού Self-Test. Η αίθουσα τηρεί όλους τους ισχύοντες κανόνες προστασίας από την εξάπλωση του COVID-19. Η τήρηση των ατομικών μέτρων προστασίας των θεατών είναι υποχρεωτική κατά την προσέλευσή τους και κατά την παραμονή τους στον χώρο.
επιστρέφει με πολύ κέφι, αστείρευτη αγάπη για τα παιδιά
και απόλυτο σεβασμό στη δημόσια υγεία.
Οι καλοκαιρινές διακοπές φέτος για τους μικρούς μας φίλους αρχίζουν με μια
Τρελή Τρελή ΑΒ στον Θερινό Κινηματογράφο... ΑΒ, στα Άνω Πατήσια, την Παρασκευή 16
Ιουλίου, ώρα 20:30. Μια παράσταση που έχει αγαπηθεί πολύ στην Αθήνα, στην
Κρήτη, στη Σύρο, στη Σαντορίνη, στο Καρπενήσι, στο Λαύριο και σε πολλά άλλα
μέρη της Ελλάδας που αγαπούν τη ζωντανή μουσική, το τραγούδι και τον χορό: «Μια
τρελή τρελή Αλφαβήτα με τον Άνθρωπο-Ορχήστρα»!
Ο Άνθρωπος-Ορχήστρα Αλκιβιάδης
Κωνσταντόπουλος ξεκινά μια τρελή μουσική περιπέτεια αναζητώντας τα χαμένα
γράμματα της Αλφαβήτας. Στο πλευρό του, εκτός από τους μικρούς θεατές της
παράστασης, βρίσκεται η ηθοποιός και εμψυχώτρια Νεφέλη Παπαδερού στον
ρόλο της Αλφαβητούλας και οι μουσικοί Οδυσσέας
Κωνσταντόπουλος και Στέλιος Πασχάλης,
ενώ ακούγονται οι φωνές του Μάρκου
Κούμαρη (Locomondo), της Σαβίνας Γιαννάτου και του
Διονύση Σαββόπουλου.
Η παράσταση πραγματοποιείται με τη
στήριξη του Δήμου Αθηναίων και βασίζεται στο βραβευμένο βιβλίο Μια τρελή τρελή ΑΒ της Ράνιας Μπουμπουρή, που κυκλοφορεί από
τις Εκδόσεις Ψυχογιός και
συγκαταλέγεται ανάμεσα στα μπεστ σέλερ της παιδικής λογοτεχνίας!
Η υπόθεση του έργου:
Στη θαυμαστή χώρα της Αλφαβήτας, κάτι μυστηριώδες έρχεται
να ταράξει την αρμονική ζωή των 24 γραμμάτων, τα οποία διασκορπίζονται
τρομαγμένα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα! Και τώρα, πώς θα ξανασυγκεντρωθούν
όλα μαζί, ώστε να μπορούν και πάλι οι άνθρωποι να σχηματίζουν λέξεις, φράσεις
και ιστορίες; Τη λύση θα κληθεί να δώσει ο Άνθρωπος-Ορχήστρα μαζί με τους
μικρούς θεατές της παράστασης, που θα προσπαθήσουν, μέσα από διαδρομές
απρόβλεπτες και ξεκαρδιστικές, φασαριόζικες αλλά και μελωδικές, να ενώσουν ξανά
τα γράμματα της Αλφαβήτας. Άραγε, θα τα καταφέρουν;
Μια απίθανη
διαδραστική παράσταση που συνδυάζει ζωντανή μουσική, τραγούδι, χορό, θεατρικό
παιχνίδι, βίντεο προβολές και κουκλοθέατρο!
Ιδανικό για παιδιά από 3 μέχρι 8
ετών, το έργο περιλαμβάνει 25 τραγούδια – μελοποιημένα ποιήματα του
βιβλίου, στα οποία οι πρωταγωνιστές παρουσιάζουν μια πληθώρα ρυθμών και
μουσικών οργάνων, όπως: πιάνο,
βιολί, μαντολίνο, κιθάρα, τύμπανα, τρομπόνι, κλαρινέτο, μεταλλόφωνο, μπουζούκι
κ.ά.
Προσοχή: Οι κάτοχοι
εισιτηρίων πρέπει να τα έχουν μαζί τους εκτυπωμένα ή σε ηλεκτρονική μορφή. Η
χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική κατά την είσοδο, καθ’ όλη τη διάρκεια και κατά
την έξοδο από τον χώρο.
