Τα δώρα και τα δάκρυα, της Όλγας Κοτσιρέα

Τρίτη 22 Απριλίου 2014

Τα δώρα και τα δάκρυα, της Όλγας Κοτσιρέα

Η βιλιοπαρουσίασή μου για "Τα δώρα και τα δάκρυα" της Όλγας Κοτσιρέα αναρτήθηκε στο www.diastixo.gr στις 16/04/2014:

Παραμύθι! Με αρχή, μέση και τέλος. Με νεραϊδονονές, με μια πριγκιποπούλα και ένα παλικάρι. Αλλά, κυρίως, με παραμυθένιο λόγο: «Κάποτε, όταν στον κόσμο ζούσαν ακόμα πρίγκιπες, πριγκίπισσες, νεράιδες και ξωτικά, σε ένα όμορφο βασίλειο κυβερνούσε ένας βασιλιάς με τη βασίλισσά του. Περίμεναν παιδί, και όταν ήρθε ο καιρός γεννήθηκε ένα κοριτσάκι...»

Ο βασιλιάς και η βασίλισσα του παραμυθιού μας κάλεσαν όχι μία, ούτε δύο, ούτε τρεις, αλλά έξι νεράιδες, και μάλιστα τις πιο ξακουστές, για να προσφέρουν δώρα και χαρίσματα στη νεογέννητη μικρή. Η πρώτη νεράιδα τής πρόσφερε ένα πράσινο σμαράγδι, που λάμπει μόνο για όσους έχουν δίκαιη καρδιά, και της χάρισε όμορφα πράσινα μάτια. Η δεύτερη της πρόσφερε ένα λιλιπούτειο ηφαίστειο, το οποίο ανθίζει μόνο με την αγάπη, και της χάρισε πλούσια κατακόκκινα μαλλιά. Η τρίτη νεράιδα τής πρόσφερε ένα λευκό τριαντάφυλλο, που ευωδιάζει μόνο σε όσους έχουν ομορφιά στην καρδιά, και της χάρισε επιδερμίδα απαλή, πάλλευκη κι ευωδιαστή. Η τέταρτη νεράιδα πρόσφερε στη μικρή ένα αηδόνι, το οποίο κελαηδά μόνο σε όσους έχουν καλοσύνη στην καρδιά, και της χάρισε θεσπέσια φωνή. Η πέμπτη νεράιδα τής πρόσφερε ένα βιβλίο σοφίας με φίνο ξύλινο εξώφυλλο, το οποίο μπορούν να εκτιμήσουν μόνον όσοι έχουν καθαρή καρδιά, και της χάρισε κοφτερό νου και δίψα για μάθηση. Η έκτη νεράιδα, που ήταν η πιο σοφή, η πιο όμορφη αλλά και η πιο απρόβλεπτη, συμβούλεψε το βασιλικό ζεύγος να προσέχει τα δώρα της μικρής και να της τα δώσει μόλις θα έκλεινε τα δεκάξι της χρόνια. Κι ύστερα, της χάρισε το όνομα Ονέλια, που σημαίνει «αυτή που έχει πολλά χαρίσματα» και της πρόσφερε το δικό της δώρο, δύο δάκρυα που κύλησαν από τα μάτια της κατευθείαν μες στα μάτια της πριγκιποπούλας, λέγοντας: «Όποιος την κάνει να δακρύσει, εκείνον και θα αγαπήσει».

Σπουδαία τα δώρα και ακόμα πιο σπουδαία τα χαρίσματα, μόνο που οι νεράιδες έκαναν ένα λάθος: καμία δεν προίκισε την πριγκιποπούλα με καλοσύνη, συμπόνια, τρυφερότητα ή ευαισθησία. Κι έτσι, η Ονέλια μεγαλώνοντας έγινε πανώρια και πανέξυπνη, μα φοβερά ξιπασμένη. Η απότομη συμπεριφορά της, η σκληρή της καρδιά και η αλαζονεία της απομάκρυναν τους άλλους από κοντά της και πίκραιναν τους γονείς της. Κι όταν έφτασε δεκάξι ετών και ήταν ήδη περιζήτητη νύφη, η Ονέλια δεν θεωρούσε κανέναν νέο αντάξιό της. Γι' αυτό και σκέφτηκε την εξής δοκιμασία: έκρυψε με τρόπο ευρηματικό τα δώρα των νεραϊδονονών της, άγνωστα στον πολύ κόσμο εκτός από το τελευταίο, και όποιος κατάφερνε να τα βρει θα γινόταν άντρας της. Όποιος αποτύγχανε, θα έμενε χρόνια υπηρέτης στο παλάτι της.

Κι έφταναν κατά δεκάδες οι υποψήφιοι γαμπροί κι αυξάνονταν κατά δεκάδες οι υπηρέτες στο παλάτι. Ώσπου ένας έξυπνος και καλόκαρδος ξυλουργός, ο Αντίνιος, στεναχωρημένος που δυο φτωχοί νέοι του χωριού του είχαν αυτή την κατάληξη, αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη του με σκοπό να ζητήσει κατόπιν την ελευθερία τους. Κατέφθασε, λοιπόν, στο παλάτι δίνοντάς μας την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την πορεία της σκέψης του σε όλη τη διάρκεια της δοκιμασίας. Καθώς και την επίδραση της καθαρής του καρδιάς, του κοφτερού του μυαλού και της αξιοπρέπειάς του στην ξιπασιά της Ονέλιας.

Το τέλος, όπως θα φαντάζεστε, είναι καλό. Και συγκινητικό. Κι έρχεται ύστερα από μια γεμάτη διαδρομή στο μυαλό και στον χαρακτήρα δύο ανθρώπων, μέσ' από την οποία καταλαβαίνουμε ότι η ομορφιά δεν αξίζει χωρίς την καλοσύνη, ούτε και η εξυπνάδα χωρίς την αγάπη για τους άλλους.

Τα δώρα και τα δάκρυα είναι το πρώτο παιδικό βιβλίο της Όλγας Κοτσιρέα. Ο λόγος ρέει αβίαστα και παραμυθένια, οι περιγραφές τοπίων και καταστάσεων είναι πειστικές, οι διάλογοι ζωντανοί, η εμβάθυνση στον χαρακτήρα των ηρώων γίνεται χωρίς περιττές λεπτομέρειες. Το μόνο σημείο όπου παρατηρούνται γωνίες στη γραφή της Κοτσιρέα είναι στα λόγια των πέντε από τις έξι νεράιδες: εκεί το νόημα θα μπορούσε ίσως να εξυπηρετηθεί καλύτερα από μια γραφή πιο ποιητική. Διαβάζουμε: «Μάτια αμυγδαλωτά/ με σμαραγδένιο φως/ στις κόρες του να αστράφτει./ Και σαν το άστρο της Αυγής/ που είναι ακτινοβόλο,/ θα ανάψει κάποιος μέσα τους/ τη λάμψη της αγάπης». Μια μικρή επισήμανση σε ένα πολύ καλό, κατά τα άλλα, δείγμα γραφής.