«Τα περισσότερα συμπλέγματα οφείλονται στην έλλειψη παιδείας.»
«Για μένα η Λέσβος είναι πηγή παράδοσης, ζωής και έμπνευσης.»
Με αφορμή την επίσκεψη του
Μένιου Σακελλαρόπουλου στη Μυτιλήνη για την παρουσίαση του νέου του μυθιστορήματος,
Το σημάδι (Εκδόσεις Ψυχογιός), που θα γίνει
την Παρασκευή 15 Απριλίου στις 7 το απόγευμα, στο Public (Αρχιπελάγους & Σάμου), η δημοσιογράφος-συγγραφέας
Ράνια Μπουμπουρή συζήτησε μαζί του για το νέο του αυτό βιβλίο, καθώς και για τη μέχρι σήμερα πορεία του τόσο στον χώρο της αθλητικής δημοσιογραφίας, όσο και στον χώρο της συγγραφής.
Κύριε Σακελλαρόπουλε, το ευρύ κοινό σάς γνωρίζει από τον χώρο της αθλητικής δημοσιογραφίας. Πώς έγινε το πέρασμά σας από τον χώρο αυτόν στη συγγραφή και ποιες δυσκολίες συναντήσατε;
«Σχεδόν πενήντα χρόνια, βάσανα και καημοί, τώρα στη μαύρη αρρώστια, ανάξια πλερωμή!» έγραψε μαγικά ο Μάνος Λοΐζος, ονειρεμένος δημιουργός της γενιάς του. Πόσο τον σκέφτηκα όταν ξεκίνησα να γράφω βιβλία! Δώδεκα βιβλία πριν, λοιπόν, στο ξεκίνημα, με κοιτούσαν περίπου σαν εξωγήινο όταν δημιούργησα το πρώτο μου μυθιστόρημα. Και πάλεψα πολύ για να αποδείξω ότι… έχει δουλειά η αλεπού στο παζάρι! Αντιμετώπισα ακόμα και χλευασμό! Από πού κι ως πού –λέει– ένας αθλητικός συντάκτης στον χώρο του βιβλίου. Χα! Δηλαδή κάποιος αθλητικογράφος ξέρει μόνο τα… οφσάιντ και το πέναλτι; Έδωσα μάχες για να αποδείξω ότι το γράψιμο δεν έχει ούτε όρια ούτε συρματοπλέγματα ούτε πάνω ούτε κάτω διάζωμα. Μετά από δώδεκα βιβλία, πια, μπορώ να πω ότι κάτι κατάφερα. Και ξέρω ότι μετά από 37 χρόνια στο αθλητικό ρεπορτάζ, πήρα όλες τις βάσεις να είμαι ανθεκτικός. Γιατί αυτό το ρεπορτάζ είναι τεράστιο σχολείο και σε μαθαίνει τα πάντα. Πάντα είχα έφεση στη γραφή –με εικοσάρια στην έκθεση– αλλά η προπόνηση με έκανε καλύτερο. Μόνο με προπόνηση βελτιώνεται κανείς κι αυτό ισχύει σε όλους τους τομείς, δίχως εξαίρεση. Εκείνο που πραγματικά χαίρομαι και απολαμβάνω είναι ότι μετά το ανδρικό κοινό –λόγω των αθλητικών– με έμαθε και το γυναικείο. Γιατί κακά τα ψέματα, γυναίκες αγοράζουν και διαβάζουν βιβλία. Τα ακόμα πιο καλό είναι ότι, εξαιτίας των συντρόφων τους, διαβάζουν πλέον τα βιβλία και οι άντρες. Άλλωστε, επιλέγω ιστορίες που ιντριγκάρουν και τους άντρες: δικαστικά θέματα, φυλακές, ψυχιατρεία, ανατροπές που αρέσουν στο κοινό. Ίσως είναι το απωθημένο μου από τη Νομική Σχολή, με τον πατέρα μου να επιμένει ότι πρέπει να γίνω δικαστής. Ασχολήθηκα όμως με τα εγκλήματα μόνο στα βιβλία μου. Κι αυτό κάτι είναι. Ελπίζω να με συγχωρήσει εκεί που είναι και να χαμογελάει. Ήταν μια μεγάλη εσωτερική ανάγκη μου να εκφραστώ, κι έτσι ο χώρος του βιβλίου αποδείχτηκε εξαιρετικό γήπεδο. Όσο για το: αθλητικός συντάκτης συν συγγραφέας, όλα γίνονται, όπως αποδεικνύουν τα γεγονότα…
Συχνά βλέπουμε τα τηλεοπτικά σας ρεπορτάζ να υιοθετούν ένα άλλο ύφος, που ξεφεύγει από τα στερεότυπα της αθλητικής δημοσιογραφίας. Είναι θέμα δικής σας «ποιητικής» διάθεσης ή κάτι άλλο;
Η ζωή μού έδωσε την ευκαιρία να κάνω επάγγελμα δυο αγαπημένα μου χόμπι από μικρή ηλικία: τη δημοσιογραφία και τη συγγραφή βιβλίων. Μετά από 37 χρόνια συμπόρευσης μ’ αυτή την ερωμένη, τη δημοσιογραφία, νιώθω ευτυχής και γεμάτος. Τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες, ιστοσελίδες, εκατοντάδες ταξίδια σε κάθε γωνιά της γης, αυτό λέγεται απόλυτη ευτυχία. Και μετά από 12 βιβλία, ευτυχία στη νιοστή που θα έλεγε κι ο γιος μου, φοιτητής στο Μαθηματικό. Κι είναι ένα όνειρο που συνεχίζεται, φροντίζοντας από την πλευρά μου να το ποτίζω καθημερινά, αρνούμενος να ρίξω την ποιότητά μου σε οποιονδήποτε τομέα ενασχόλησής μου. Ίσως αυτό να είναι το μυστικό για μακροημέρευση σε μια σκληρή δουλειά με τρομερά δύσκολες συνθήκες, αδηφάγα πλέον. Είπαμε όμως: τίποτα δεν πάει χαμένο στη χαμένη μας ζωή. Γι’ αυτό και απαγορεύω στον εαυτό μου να μην ονειρεύεται. Όπως του απαγορεύω να μένει σε κλισέ. Κι αυτό, το να παλεύω για κάτι διαφορετικό, δίχως τυπικότητες, μου έδωσε ένα καθαρά προσωπικό στιλ. Φρόντισα λοιπόν από τα πρώτα μου χρόνια να παρουσιάζω τα ρεπορτάζ με έναν τρόπο ώστε να είναι ελκυστικά και όχι αδιάφορα ή συνηθισμένα. Ακόμα και στις μεταδόσεις απλών αγώνων διάνθιζα τα αθλητικά παραθέτοντας ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία, ανάλογα με τον τόπο όπου βρισκόμουν. Τα αθλητικά είναι κομμάτι της κοινωνίας, όχι κάτι ξεκομμένο από την καθημερινότητά μας. Δεν περιστρέφονται τα πάντα γύρω από τα γκολ και τα φάουλ. Υπάρχουν πολλά πράγματα να πεις μέσα σε ένα παιχνίδι. Κι αυτό ήταν η δική μου «συνταγή», από την οποία δεν παρεξέκλινα ποτέ, ακόμα και τότε που κάποιοι ήταν αντίθετοι. Και με τα χρόνια είδα με χαρά ότι πολλοί ακολούθησαν τον δρόμο μου. Έτσι, έπαψα να νιώθω αιρετικός, όπως μου έλεγαν παλιά.
Μοιραστείτε μαζί μας μια δυνατή, αξέχαστη στιγμή που έχετε ζήσει ως αθλητικογράφος και μια αντίστοιχη ως συγγραφέας.
Η αγάπη στα σπορ και η πλήρης αφοσίωσή μου σ’ αυτά από τα 17 μου χρόνια, όταν και έγινα επαγγελματίας, μου άνοιξε λεωφόρους που δεν φανταζόμουν ποτέ. Να είμαι εκεί που γράφεται η ιστορία! Δίπλα σε μυθικές μορφές του αθλητισμού, όπως ο Μέσι, ο Ροναλντίνιο, ο Ζιντάν, ο Μπέκαμ, ο Ρομπέρτο Κάρλος και δεκάδες άλλοι τεράστιοι αθλητές. Μέσα σε ιερούς ναούς του ποδοσφαίρου όπως το Γουέμπλεϊ, το Καμπ Νου, το Μπερναμπέου κι άλλα ιστορικά στάδια, στα αποδυτήρια και τον αγωνιστικό χώρο. Κι αυτή η ευλογία γιγαντώθηκε καλύπτοντας τεράστιες διοργανώσεις: από Παγκόσμια Κύπελλα και Ολυμπιακούς Αγώνες μέχρι Τσάμπιονς Λιγκ και πολλά ιστορικά παιχνίδια. Γιατί ναι, αυτό είναι η απόλυτη ευλογία για έναν αθλητικό συντάκτη που ξεκίνησε να καλύπτει τοπικά ερασιτεχνικά παιχνίδια! Είμαι ευλογημένος που έζησα από κοντά τις δύο ιερές στιγμές του ελληνικού αθλητισμού: την κατάκτηση του Eurobasket με τον Γκάλη, τον Γιαννάκη και τα άλλα παιδιά το 1987, όπως και την κατάκτηση του Euro στην Πορτογαλία το 2004. Κι όλα αυτά είναι ανεξίτηλες στιγμές που δεν θα σβήσουν ποτέ από τη μνήμη μου. Πόσο τυχερός είμαι για όλα αυτά! Όπως και για τα βιβλία, για χάρη των οποίων βρέθηκα σε φυλακές, ψυχιατρεία, μοναστήρια, χώρους που δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα βρεθώ.
Προκειμένου να καταγράψετε την περιπέτεια του Στέφανου Δημητρίου, του πρωταγωνιστή στο νέο σας βιβλίο, Το σημάδι, κάνατε προσωπική έρευνα στις Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνα, στις Φυλακές Διαβατών και στο Αγροτικό Κατάστημα Κράτησης Νέων –αγροτικές φυλακές– Κασσαβέτειας. Πείτε μας λίγα λόγια για την εμπειρία σας αυτή.
Ένας νεαρός φοιτητής Ιατρικής, ο Στέφανος Δημητρίου, 20 χρονών παιδί, είδε την κοπέλα του, την Ελβίρα, να φιλιέται με έναν ανταγωνιστή του στη σχολή και τις παρέες. Κι επειδή «μιλούσε» το ποτό και η οργή που ξεχείλιζε, ήρθε η συμπλοκή και το μαχαίρι. Οι εξελίξεις σπαρακτικές. Και τα δυο παιδιά μαχαιρώθηκαν από τον Στέφανο, ο νεαρός έχασε τη ζωή του, σημαδεμένη κι η Ελβίρα στο πρόσωπο, σημαδεμένες οι ψυχές όλων. Κι εκεί ακριβώς ξεκινάει το βιβλίο, με τη ζωή και των τριών παιδιών να καταστρέφεται. Μου έμενε μόνο να ακολουθήσω την πορεία τους. Αστυνομία, νοσοκομείο, δικαστήρια, φυλακές. Ήταν μια πορεία θρήνου και σπαραγμού που ακολούθησα βήμα προς βήμα, πάντα με επιτόπια έρευνα, όπως συνηθίζω στα βιβλία μου. Έτσι λειτουργώ πάντα, προσπαθώντας να παντρέψω την έρευνα με τη λογοτεχνία, κάτι που με συναρπάζει και με απογειώνει. Περπατώντας μαζί με τους κεντρικούς ήρωες, δικά μου παιδιά, έφτασα σε όλα τα σημεία απ’ όπου έπρεπε να περάσουν. Μετά την Αστυνομία και το Δικαστήριο, ακολούθησα τον Στέφανο σε τρεις φυλακές: Αυλώνας, Διαβατά, Κασσαβέτεια. Ακάνθινο στεφάνι και για τον Στέφανο και για μένα. Αυτές οι αποθήκες ψυχών σμπαραλιάζουν την καρδιά. Είδα εικοσάχρονους ισοβίτες, δολοφόνους, «σάπια μήλα» που σάπιζαν και τα διπλανά, βιώνοντας πολύ σκληρές καταστάσεις. Έπρεπε να εντάξω τον Στέφανο εκεί κι αυτό έγινε. Μου είχε ξανασυμβεί βέβαια γιατί είχα επισκεφτεί και τις Φυλακές Κορυδαλλού για κάποιο άλλο βιβλίο (Φεγγάρι από πέτρα), αλλά η εμπειρία παρέμενε σπαρακτική. Το μόνο «φως» που είδα, ήταν στις αγροτικές φυλακές της Κασσαβέτειας. Μια εκπληκτική διευθύντρια, η Φούλα Σαμαρά, ξέρει και μπορεί να δίνει ευκαιρίες που όλοι αξίζουν. Γιατί μια δεύτερη ευκαιρία οφείλει να τη δίνει κάθε άνθρωπος. Δεν βλέπει τους κρατούμενους σαν τσουβαλιασμένους αριθμούς, αλλά σαν όντα που πρέπει να καταφέρουν να επιστρέψουν στην κοινωνία. Ο παραστρατημένος δεν πρέπει να ριχτεί στην πυρά, αλλά στη δουλειά. Να μάθει, να σωφρονιστεί αληθινά, να καταφέρει να επανενταχτεί στην κοινωνία. Εκεί λοιπόν οι κρατούμενοι δουλεύουν στα χωράφια, στα ζώα, στα μποστάνια, σε ένα ημιελεύθερο καθεστώς κράτησης. Η Κασσαβέτεια, εκεί που κατέληξε ο Στέφανος, ήταν και για μένα μεγάλο σχολείο και θα το θυμάμαι πάντα…
Ποιο θεωρείτε το σημαντικότερο πρόβλημα του σωφρονιστικού συστήματος στη χώρα μας;
Συνήθως λένε ότι μόνο οι πεθαμένοι δεν κάνουν λάθη. Ολόσωστο! Ο καθένας μπορεί λοιπόν να σφάλει –λίγα δευτερόλεπτα φτάνουν για να συμβεί μια καταστροφή–, και σ’ αυτό βεβαίως υπάρχουν κλίμακες λαθών. Ωστόσο, εκτός κάποιων περιπτώσεων –και των καθ’ έξη εγκληματιών–, όλοι δικαιούνται μιας δεύτερης ευκαιρίας. Όχι ο παιδεραστής, ο παιδόφιλος, ο ειδεχθής δολοφόνος, ο έμπορος ναρκωτικών, αλλά αρκετοί από τους υπόλοιπους κατάδικους είναι ηθικά ορθό να πάρουν μια δεύτερη ευκαιρία. Ουδείς αλάνθαστος. Αρκεί να υπάρχει περιθώριο σωφρονισμού. Κι υπάρχουν ειδικοί να το κρίνουν. Γνώμη μου είναι ότι οι δικαστές όφειλαν να δουν τις συνθήκες των φυλακών για να ξέρουν και πώς δικάζουν. Γιατί δεν υπάρχουν πια ελέω Θεού βασιλείς. Πρόβλημα είναι η ανάμειξη των κρατουμένων με διαφορετικά αδικήματα. Δεν μπορεί ένας κρατούμενος για οικονομικά αδικήματα να είναι μαζί με κάποιον δολοφόνο. Γι’ αυτό επιβάλλεται διαχωρισμός των αδικημάτων και δημιουργία αγροτικών φυλακών. Εκεί αλλάζουν πάρα πολλά.
«Κι όταν τα στρείδια, μάνα και γιος, ξεκόλλησαν, όταν ο Στέφανος πήγε δειλά να τον αγκαλιάσει, εκείνος έκανε ένα βήμα πίσω, θαρρείς κι αντάμωνε έναν φορέα του AIDS!» γράφετε για τον πατέρα του πρωταγωνιστή. Υπάρχουν, άραγε, ακόμα και σήμερα άνθρωποι που θεωρούν μιαρή την απλή αγκαλιά μ’ έναν φορέα του AIDS;
Προφανώς και δεν έχει εκλείψει ο κοινωνικός ρατσισμός. Ακόμα φοβάται ο κόσμος έναν πρώην φυλακισμένο, πόσο πάλλον έναν φορέα του AIDS, που του προκαλεί τρόμο. Εδώ φοβάται τη μαντίλα, δεν θα φοβηθεί τον φορέα; Κατά τη γνώμη μου, τα περισσότερα συμπλέγματα οφείλονται στην έλλειψη παιδείας. Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε μια χώρα που κάποια στιγμή ήταν στην τελευταία θέση της Ευρώπης στον τομέα του διαβάσματος. Τραγικό…
Τι θα θέλατε να κρατήσει ο αναγνώστης ολοκληρώνοντας το Σημάδι σας;
Να συνειδητοποιήσει ότι τα πάντα μπορούν να συμβούν σε ένα μοιραίο λεπτό, τα πάντα! Μπορεί η απερισκεψία του λεπτού να διαλύσει έναν άνθρωπο. Μέσα από τοΣημάδι μπορεί επίσης να καταλάβει κάποιος τη δύναμη που δίνει μια ενωμένη οικογένεια, αλλά και τη διάλυση που προκύπτει όταν αυτή πάψει να λειτουργεί. Ο αναγνώστης μπορεί επίσης να βιώσει με ολοζώντανες περιγραφές τον σκληρό κόσμο των φυλακών και τον Γολγοθά ενός κρατούμενου από ένα στιγμιαίο λάθος. Μπορεί να ανακαλύψει μέσα στις σελίδες τη δύναμη της πίστης και της αγάπης, που ναι, μπορούν να μετακινήσουν βουνά. Τον προσκαλώ σε ένα ταξίδι που δεν θα του είναι αδιάφορο…
Έχετε επισκεφθεί άλλη φορά τη Λέσβο; Ποια εικόνα έχετε για το νησί, σε σχέση με τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές που το κατακλύζουν;
Για μένα η Λέσβος δεν είναι μόνο… ούζο και παραλίες. Είναι Θεόφιλος, είναι άρωμα Ελλάδας, είναι πηγή παράδοσης και ζωής και έμπνευσης, στοιχεία που ανακάλυψα στα 18 μου χρόνια, τότε που έφυγα μαγεμένος. Γι’ αυτή τη μαγεία επιστρέφω, σε μια χρονική στιγμή που οι έντονες μεταναστευτικές ροές αλλάζουν ενδεχομένως την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων.
Ποια αναγνώσματα σας επηρέασαν στην παιδική σας ηλικία και τι σας αρέσει να διαβάζετε στον ελεύθερο χρόνο σας;
Το βιβλίο είναι ένα ταξίδι. Είναι γνώση, αγάπη, θυμός, αγωνία, είναι πάνω απ’ όλα συναίσθημα, κάτι που ευτυχώς ανακάλυψα από πολύ νωρίς. Και για τον αναγνώστη μπορεί να είναι μια ψυχανάλυση, με όλα τα πρέπει και δεν πρέπει. Γι’ αυτό και προσφέρει αυτογνωσία και δυνατή εναλλαγή συναισθημάτων, που ναι, μπορεί να μας κάνει καλύτερους. Αυτή την περίοδο βουτάω στην τέχνη των κλασικών, ανακαλύπτοντας ξανά την απόλυτη μαγεία του Καζαντζάκη. Μ’ αρέσει που τρέχει στις φλέβες μου και με κάνει Κρητικό!
- - -----
Ο Μένιος Σακελλαρόπουλος αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θράκης αλλά στράφηκε από νωρίς στη δημοσιογραφία, την οποία ασκεί επί τριάντα έξι συναπτά έτη. Ξεκίνησε μαθητής λυκείου από το Φως και συνέχισε στις εφημερίδες Βραδυνή, Έθνος, Ελεύθερος Τύπος, Αθλητική, Sportime, Derby, στα περιοδικά Εικόνες, Nitro, Active, Επίκαιρα, στους ραδιοφωνικούς σταθμούς ΕΡΑ, Sport FM, Sentra FM, και από το 1992 εργάζεται στο Mega Channel. Το Σημάδι είναι το δωδέκατο βιβλίο του.
