Με αφορμή την επίσκεψη του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη στη Μυτιλήνη για την παρουσίαση του τελευταίου του μυθιστορήματος, Το πέρασμα (Εκδόσεις Μεταίχμιο), που θα γίνει την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου στις 8 το βράδυ, στο βιβλιοπωλείο «Book & Art» (Κομνηνάκη 5, τηλ. 22510.37961), η δημοσιογράφος-συγγραφέας Ράνια Μπουμπουρή συζήτησε μαζί του για το νέο του αυτό βιβλίο, για το προσφυγικό ζήτημα, αλλά και για τη δημιουργία στην Ελλάδα της κρίσης.
Κύριε Τζαμιώτη, στο Πέρασμα πραγματεύεστε το πολύ επίκαιρο –και δύσκολο– προσφυγικό ζήτημα. Ας αρχίσουμε από την περιγραφή των συνθηκών, που είναι απολύτως ρεαλιστική: επισκεφθήκατε κάποιο νησί που δέχεται προσφυγικά κύματα, ώστε ν’ αποτυπώσετε την κατάσταση που επικρατεί;
Επισκέφθηκα χώρους φιλοξενίας και είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με πολλούς από τους εμπλεκόμενους. Το Πέρασμα ωστόσο είναι μυθιστόρημα, δεν γράφτηκε για να αποτυπώσει πιστά κάποια πραγματικότητα. Εκκινεί από το σύγχρονο προσφυγικό, το οποίο (ας το τονίσουμε) δεν το αντιμετωπίζει ως κάτι πρωτόφαντο, για να θιγούν ζητήματα όπως η ατομική ή η συλλογική ευθύνη, η πρόκληση να διατηρεί κανείς την ανθρωπιά του ως και στις πιο δύσκολες συνθήκες και το βάρος της Ιστορίας, που δεν αφήνει αλώβητη καμιά ανθρώπινη ζωή.
Οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος απαντούν ο καθένας με βάση την κοσμοθεωρία και τις εμπειρίες του στο πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το προσφυγικό. Απάντηση έτοιμη για τον αναγνώστη δεν υπάρχει. Η δική σας άποψη ποια είναι για τους μέχρι τώρα χειρισμούς και για το τι πρέπει να γίνει στο εξής;
Δεν είμαι ειδικός στην αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων. Έπειτα, δεν πιστεύω πως η λογοτεχνία θέτει μόνο ερωτήματα για τα οποία υπάρχουν ήδη απαντήσεις. Πιστεύω ωστόσο πως το δίκιο, ακόμα και σε κρίσιμα ζητήματα όπως το προσφυγικό, δεν γέρνει αποκλειστικά προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Κάτι άλλο που επίσης πιστεύω ακλόνητα είναι πως η εγγύτητα τα αλλάζει όλα. Είναι άλλο να παρακολουθείς κάτι στην τηλεόρασή σου ή να το διαβάζεις στις εφημερίδες και άλλο να το ζεις πραγματικά. Οι λεονταρισμοί εκ του ασφαλούς ή οι κραυγές φανατισμού δεν προσφέρουν τίποτα και δεν βοηθούν κανέναν. Έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους σε ανάγκη, δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. Κατανόηση, ωστόσο, και έμπρακτη βοήθεια χρειάζονται και οι κάτοικοι των νησιών που δέχονται το μεγαλύτερο βάρος.
Ποιος από τους ήρωες του μυθιστορήματος είναι πιο κοντά στη δική σας ιδιοσυγκρασία και γιατί;
Είμαστε πολύπλοκα όντα και ως εκ τούτου γεμάτοι αντιφάσεις. Ικανοί για τη χειρότερη ποταπότητα και για την πιο μεγαλειώδη πράξη. Δεν αποτελεί, ωστόσο, μυστικό πως υπό πίεση οι περισσότεροι από εμάς βγάζουν το χειρότερο πρόσωπό τους. Τα πρόσωπα του βιβλίου παλεύουν μ’ αυτή την πραγματικότητα. Ο φιλοξενούμενος συγγραφέας αποτυπώνει ίσως πτυχές του χαρακτήρα μου όταν ήμουν στην ηλικία του, ο αγροτικός γιατρός πάλι δονείται από μια ζηλευτή ανιδιοτέλεια.
Ποια υποδοχή έχει επιφυλάξει μέχρι στιγμής το αναγνωστικό κοινό στο Πέρασμα;
Όποιος επιλέγει να γράψει για την εποχή του και τους συγκαιρινούς του, αναλαμβάνει ένα μεγαλύτερο ρίσκο από τα συνηθισμένα. Οι άνθρωποι σπάνια είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την ασφάλεια των βεβαιοτήτων τους και επίσης δεν συγχωρούν εύκολα όποιον τους φέρνει αντιμέτωπους με την αλήθεια τους. Δεν θα μπορούσαν να λείπουν λοιπόν εκείνοι που βλέπουν το Πέρασμα ως ένα ενοχλητικό αφήγημα. Υπάρχουν πολλοί άλλοι, ωστόσο, που αγκάλιασαν το βιβλίο από την πρώτη στιγμή.
Οι εικόνες του ξεριζωμού χιλιάδων προσφύγων μάς είναι, δυστυχώς, εξαιρετικά οικείες. Θα σταματήσει, άραγε, ποτέ η μανία του ανθρώπου να εξοντώσει τον συνάνθρωπο;
Υπάρχουν παραδείγματα αρμονικής συνύπαρξης και κοινωνικής οργάνωσης που μειώνουν ή συγκρατούν την εχθρότητα μεταξύ των ανθρώπων. Δυστυχώς τα παραδείγματα αυτά αποτελούν μικροσκοπικές νησίδες μέσα στη μονίμως φουρτουνιασμένη θάλασσα της Ιστορίας. Αυτό λέει πολλά για το είδος μας.
Πώς βιώνετε ως δημιουργός την κρίση στη χώρα μας; Υπάρχει κάτι που σας δίνει ελπίδα στη σημερινή Ελλάδα;
Είμαι από εκείνους που μιλούσαν για κρίση πριν εμφανιστούν οι οικονομικές δυσκολίες. Συνεχίζω να πιστεύω πως ακόμα κι αν ξεπεραστούν τα τεράστια όντως προβλήματα των τελευταίων χρόνων, θα απαιτηθεί από την πλευρά μας, ως κοινωνία και ως άτομα, μια γενναία αυτοκριτική. Δεν είμαστε ο χειρότερος λαός του κόσμου, όπως δεν είμαστε ούτε ο περιούσιος. Ας ξεκινήσουμε απ’ αυτό. Το βρίσκω αρκετό για να μη χάσει κανείς την ελπίδα του.
Γράφετε μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα και θεατρικά έργα. Έχετε προτίμηση σε κάποιο είδος από αυτά;
Το κάθε είδος έχει τις χαρές και τις δυσκολίες του. Ωστόσο, δεν είναι πάντα ο συγγραφέας που επιλέγει με ποιον τρόπο θα διηγηθεί μια ιστορία. Κατά κάποιον τρόπο, η κάθε ιστορία θέτει τους δικούς της όρους.
Υπάρχει κάποιο σχόλιο ενός αναγνώστη ή θεατή για τη δουλειά σας, το οποίο θα σας μείνει αξέχαστο;
Στο προηγούμενο βιβλίο μου, Η πόλη και η σιωπή, ήρωας είναι ο Αργύρης Τρίκορφος. Ένας οικονομικά κατεστραμμένος βιοτέχνης που παλεύει να ζήσει την οικογένειά του ως ταξιτζής. Τρεις άντρες ως τώρα, εκεί γύρω στα πενήντα, με έχουν πλησιάσει για να μου συστηθούν με τη φράση: «Εγώ είμαι ο Αργύρης».
Τα τελευταία χρόνια, διδάσκετε δημιουργική γραφή (μυθιστόρημα/διήγημα) στα εργαστήρια που διοργανώνουν οι Εκδόσεις Μεταίχμιο. Αληθεύει ότι, με την κρίση, έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον του κόσμου για εργαστήρια αυτού του είδους; Κι αν ναι, πώς το εξηγείτε;
Όντως λειτουργούν περισσότερα εργαστήρια από ό,τι στο παρελθόν. Η έλλειψη νοήματος του σύγχρονου τρόπου ζωής αποκαλύπτεται ολοένα και πιο εμφατικά από τότε που η χώρα μπήκε σε οικονομικές περιπέτειες και το μοντέλο της ιδιώτευσης και του υπερκαταναλωτισμού αποδείχθηκε αδιέξοδο. Συχνά οι δυσκολίες γεννούν στους ανθρώπους μια έντονη διάθεση να εκφραστούν. Τα μαθήματα δημιουργικής γραφής βοηθούν κάποιους να μιλήσουν για όσα τους απασχολούν.
Έχετε επισκεφθεί άλλη φορά τη Λέσβο; Ποια είναι η εικόνα σας για το νησί;
Έχω περάσει δεκαέξι μήνες στη Λέσβο υπηρετώντας τη στρατιωτική μου θητεία. Από τον Ιούνιο του 1995 έως και τον Σεπτέμβριο του 1996, για την ακρίβεια. Ακόμη αναπολώ κάποια μοναχικά χειμωνιάτικα πρωινά στο φυλάκιο της Αχλαδερής. Έκτοτε την έχω επισκεφτεί πολλές φορές. Χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής, θα έλεγα πως αγαπώ τον τόπο σας. Μου αρέσει επίσης ο τρόπος που μιλάτε, ίσως επειδή μοιάζει πολύ με τον τρόπο που μιλούν οι άνθρωποι σε κάποια μέρη της Θεσσαλίας, απ’ την οποία κατάγομαι.
Ευχαριστούμε πολύ και ευχόμαστε καλή συνέχεια στο έργο σας, με υγεία και έμπνευση!
- - -
Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης γεννήθηκε το 1970. Σπούδασε κινηματογράφο. Ζει στην Αθήνα. Βιβλία του: Η πόλη και η σιωπή (2013), Η εφεύρεση της σκιάς (2008), Παραβολή (2006), Ο βαθμός δυσκολίας (2005), Βαθύ πηγάδι (2003), Η συνάντηση (2002). Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά, ανθολογίες και συλλογικές εκδόσεις. Το πρώτο του θεατρικό έργο, Ουδέτερη ζώνη, απέσπασε Κρατικό Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου θεατρικού συγγραφέα. Το έργο του Μια εξαιρετικά απλή δουλειά περιλήφθηκε στην Ευρωπαϊκή Ανθολογία Θεάτρου. Κείμενά του και άρθρα για θέματα πολιτισμού και σύγχρονης τέχνης έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες.
Βρείτε το Πέρασμα εδώ
Πηγή: http://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/synenteyxeis/konstantinos-tzamiotis-varos-tis-istorias-den-afinei-aloviti
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου