Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε με το εξαιρετικό μυθιστόρημα Καλή αντάμωση εκεί ψηλά (Βραβείο Γκονκούρ 2013 / μτφρ. Έφη Κορομηλά, Μίνωας 2014), πρώτο μέρος της τριλογίας «Τα παιδιά της καταστροφής» (ακολούθησαν Τα χρώματα της πυρκαγιάς, μτφρ. Έφη Κορομηλά, Μίνωας 2019, και Ο καθρέφτης των δεινών μας, μτφρ. Έφη Κορομηλά, Μίνωας 2021), αλλά τον εκτιμήσαμε ιδιαίτερα και για τα αστυνομικά μυθιστορήματά του: Αλέξ (μτφρ. Κλαιρ Νεβέ, Μίνωας 2015), Τρεις μέρες, μια ζωή (μτφρ. Κλαιρ Νεβέ, Μίνωας 2016), Ανν (μτφρ. Κλαιρ Νεβέ, Μίνωας 2017), Ιρέν (μτφρ. Κλαιρ Νεβέ, Μίνωας 2018), τα οποία άλλωστε τον έχουν κατατάξει ανάμεσα στους καταξιωμένους Γάλλους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας, με πολλές διακρίσεις και υψηλές πωλήσεις στις πολλές γλώσσες όπου έχει μεταφραστεί.
Ο Πιερ Λεμέτρ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1951 και για πολλά χρόνια δίδαξε λογοτεχνία σε βιβλιοθηκονόμους, προτού αποφασίσει να στραφεί στη συγγραφή κάνοντας την αρχή με αστυνομικά μυθιστορήματα, από τα οποία απομακρύνθηκε με την τριλογία «Τα παιδιά της καταστροφής». Ο ίδιος εξομολογείται στο προλογικό σημείωμα του τελευταίου βιβλίου του, Φίδι με κεφαλαία: «Συχνά αναγνώστες με ρωτούν αν θα επιστρέψω μια μέρα στο αστυνομικό, στο νουάρ μυθιστόρημα. Συνήθως απαντώ ότι είναι μάλλον απίθανο, πράγμα που σημαίνει ότι είμαι απολύτως σίγουρος πως όχι. Αυτό που μου αφήνει μια δυσάρεστη αίσθηση είναι πως έφυγα χωρίς προειδοποίηση. Πως εντέλει δεν αποχαιρέτησα κανέναν, πράγμα που δεν είναι στον τύπο μου. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι άφησα το νουάρ μυθιστόρημα χωρίς να το θέλω. Το Καλή αντάμωση εκεί ψηλά δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ιστορικό αστυνομικό μυθιστόρημα που καθ’ οδόν άλλαξε πορεία […]». Και μας εξηγεί πώς έβγαλε από το συρτάρι το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημα που έγραψε, το Φίδι με κεφαλαία, το μακρινό 1985, το οποίο δεν είχε στείλει ποτέ σε εκδότη, και πώς ξαφνιάστηκε βρίσκοντας σε αυτό θέματα, τόπους και είδη χαρακτήρων που ανέπτυξε στα κατοπινά έργα του. Χωρίς να επέμβει στη δομή, αλλά με διορθώσεις σε σημεία που θεώρησε ότι δυσκόλευαν την κατανόηση, ο Πιερ Λεμέτρ μάς παρουσιάζει το πρώτο –και τελευταίο, κατά τα φαινόμενα– αστυνομικό του έργο, σημειώνοντας: «Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι συχνά κυκλικό: μια αφηγηματική σπείρα που τα δυο της άκρα αγγίζονται. Γι’ αυτό μου φάνηκε αρκετά λογικό, το τελευταίο μου δημοσιευμένο αστυνομικό μυθιστόρημα να είναι ακριβώς… το πρώτο που έγραψα».
Ένα έργο που, αν όντως αποδειχτεί το τελευταίο αστυνομικό στη σταδιοδρομία του, του δίνει την ευκαιρία να αποχαιρετήσει τον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας με το κεφάλι ψηλά.
Πρωταγωνίστρια του βιβλίου μια πληρωμένη δολοφόνος, η Ματίλντ. Είναι αποτελεσματική, ακριβής, ανελέητη και… 63 ετών! Γεματούλα, κοντούλα, κυριούλα, χήρα γιατρού, δεν κινεί σε κανέναν υποψίες για τη διπλή ζωή της – πόσο μάλλον που είναι και μια αναγνωρισμένη αγωνίστρια της Γαλλικής Αντίστασης από τα χρόνια της πρώτης της νεότητας. Δεινόν το γήρας, όμως, ου γαρ έρχεται μόνον. Η Ματίλντ έχει αρχίσει να ξεχνάει: δεν ξεφορτώνεται τα όπλα στον Σηκουάνα, όπως έχει δεσμευτεί στον ανώτερό της, μόνο τα κρατάει στο σπίτι της, σε κουτιά παπουτσιών και συρτάρια. Δεν καταστρέφει τα χαρτάκια με το ονοματεπώνυμο του στόχου, μόνο τα παραπετάει εδώ κι εκεί. Δεν βεβαιώνεται πια για τον στόχο της, μόνο εκτελεί χωρίς χρονοτριβή – κι όποιον πάρει ο χάρος, κυριολεκτικά.
Απ’ τη μια, λοιπόν, η εγκληματίας. Κι από την άλλη ο νόμος, στο πρόσωπο του επιθεωρητή Ρενέ Βασίλιεφ. Από μητέρα Γαλλίδα και πατέρα Ρώσο, ο ψηλόλιγνος 35άρης αξιωματικός είναι άνθρωπος μάλλον εκκεντρικός – και πολύ διαφορετικός από τον εκκεντρικό και βραχύσωμο αξιωματικό Καμίγ Βεροβέν, που γνωρίσαμε σε άλλα αστυνομικά μυθιστορήματα του Λεμέτρ. Αυτός, κάτω από την πίεση ενός κομπλεξικού και ανεπαρκούς προϊσταμένου, καλείται να βρει τον συνδετικό ιστό ανάμεσα σε δολοφονίες φαινομενικά ασύνδετες μεταξύ τους. Ώσπου η Ματίλντ κάνει το λάθος να χρησιμοποιήσει το ίδιο όπλο δεύτερη φορά και ο Βασίλιεφ ρίχνεται στην καταδίωξη του «μεγάλου φιδιού», του δολοφόνου που εκτελεί με τόση αγριότητα τα θύματά του…
Η δράση είναι καταιγιστική και ο ρυθμός μάλλον νοσταλγικός, δεδομένου μάλιστα ότι απουσιάζει η υψηλή τεχνολογία του 21ου αιώνα: δεν υπάρχουν κινητά τηλέφωνα αλλά τηλεφωνικοί θάλαμοι, δεν υπάρχουν GPS αλλά οδικοί χάρτες, δεν υπάρχουν ψηφιακά αρχεία αλλά τυπωμένοι φάκελοι, δεν υπάρχουν ηλεκτρονικά ίχνη αγοράς των όπλων ή DNA των θυμάτων και των θυτών, δεν υπάρχουν email αλλά γράμματα και κάρτες με το συμβατικό ταχυδρομείο, δεν υπάρχουν μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διαδίκτυο, αλλά τον κύριο ρόλο στην ενημέρωση παίζουν οι εφημερίδες, η τηλεόραση και το ραδιόφωνο…
Ο Λεμέτρ παρουσιάζει και στο βιβλίο του αυτό μια αξιοσημείωτη ισορροπία ανάμεσα στην εξέλιξη της υπόθεσης και στην εμβάθυνση στους χαρακτήρες, δίνοντας μια ιστορία ολοκληρωμένη και ξεχωριστή. Άλλο κοινό γνώρισμα με τα μετέπειτα –χρονικά– αλλά προηγούμενα –βάσει έκδοσης– βιβλία του είναι ότι ούτε εδώ λυπάται τους χαρακτήρες που δημιουργεί· απεναντίας, τους φέρεται με σκληρότητα, ακόμα και με αδιαφορία, όπως συχνά φέρεται και η ίδια η ζωή. Με την κατάλληλη δόση χιούμορ και ανατροπών, καταφέρνει να παρουσιάσει ένα μυθιστόρημα που μας κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι την τελευταία σελίδα, ένα βιβλίο που δίνει την αρμόζουσα σημασία στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, τέλος, ένα έργο που, αν όντως αποδειχτεί το τελευταίο αστυνομικό στη σταδιοδρομία του, του δίνει την ευκαιρία να αποχαιρετήσει τον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας με το κεφάλι ψηλά. Όσο για τη μετάφραση της Κλαιρ Νεβέ, θαυμάσια και πάλι.
Φίδι με κεφαλαία
Πιερ Λεμέτρ
μετάφραση: Κλαιρ Νεβέ
Μίνωας
σ. 336
ISBN: 978-618-02-2025-4
Τιμή: 16,60€
Πηγή: https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/19605-lemaitre-kefalaia
